Page 61 - i

56
โครงการทดสอบสินคา OTOP เพื ่อยกระดับคุณภาพสินคาและความปลอดภัยของผูบริโภค
การอบรมเชงปฏิ บัติ การหลักสูตร
“การยอมผาทอโดยการใชสธรรมชาติ”
การอบรมเชิงปฏิบัติ การหลักสูตร “การย อมผาทอ โดยการใชสีธรรมชาติทดแทนการใชสีสั งเคราะห
เพื่อเปนทางเลื อกในการพัฒนาสินคาของชุมชนที่สามารถสร างรายไดเพิ่มขึ้น โดยเนนการใชวั ตถุดิ บที่มีในพื้นที่”
ในการอบรมหลักสูตรนี้ จะให ผูประกอบการไดเรียนรู โดยการลงมือปฏิบัติ โดยวิทยากรจะบอกเทคนิคและขอ
สังเกตตางๆ ในกระบวนการยอม
การยอมสีธรรมชาติ คือ การนําเอาวัตถุดิบในธรรมชาติที่ไดจากพื ช สัตว จุลินทรีย และแรธาตุตางๆ มา
ทําการยอมกับเสนดาย เพื่อนํามาใชในการทอผ า เพิ่มสี สันใหกับเส นดายใหมี ความสวยงาม ซึ่งมีการสืบทอดเทคนิ ควิธี
การยอมมายังคนรุนหลัง เปนวิธีการที่งายไมยุงยากซับซอน ด วยภูมิปญญาของคนรุนกอนไดนําเอาองคความรู ในการ
ยอมสีผาด วยวัสดุจากธรรมชาติที่ไม เปนพิษตอผูคน สัตวและสิ่งแวดลอม ซึ่งเปนมรดกทางวัฒนธรรมมาสูลูกหลาน และ
เปนเครื่องมื อหาเลี้ยงชีพของชาวชนบท
องคประกอบสําคัญในการย อมสีธรรมชาติ
1. ผ าหรือเสนด าย
ผาหรือเสนดายต องเปนเสนใยที่ไดจากธรรมชาติเทานั้น คือ เสนใยที่ไดจากสั ตว ไดแก ไหมและขน
สัตวต างๆ เสนใยที่ไดจากพื ช ไดแก ฝาย ลินิน กั ญชง ปอ และปาน ตองทําความสะอาดกอนเสมอ การทําความสะอาด
สามารถเลือกใชสบู สบูเทียมหรื อผงซักฟอก
2. พื ชทุกชนิด
แตละสวนของพืชจะให สีสันที่แตกตางกันออกไป อีกทั้งยังขึ้นอยูกับความอ อน แก สด แหง ชวงเวลา
เดือน และฤดูกาลที่เก็ บดวย พืชบางชนิดใหสีติดเสนใยไมเท ากัน บางชนิดใหสีติดดี บางชนิ ดใหสีติดไมดี ในการเลือกพืช
หรือต นไมมาใช ในการยอมสีธรรมชาติ ควรคํานึ งถึงความยั่ งยืนของการใช ดวย ควรเลือกใช พืชที่ หาได งายในทอง
ถิ่นที่สามารถปลูกทดแทนหมุนเวียนได เปนพืชที่ขึ้นอยูทั่วไปหรือไดจากหัวไรปลายนา ไมควรใช ไมที่มาจากปาหรือจาก
ที่อื่น เพราะจะกลายไปเปนการสงเสริมใหทําลายปาหรือต นไมในถิ่นอื่น ถาเป นไมยืนตนควรเลือกใชจากใบ ดอก ผล
จะดีกวาการที่ต องใชจากแกนหรือราก สวนการใชเปลือกควรถากแคดานเดี ยว แลวใชดินเปยกมาทาแผลที่ถากไว ครบ
หนึ่งปกระพี้จะสรางเปลือกขึ้นมาแทนที่ จึงสามารถมาถากดานที่เหลื อเอาไปใชได อีก
การเลือกพืชที่ให สีติ ดผาดีมี ขอสังเกตงายๆ คื อ ถาเปนใบหรือดอกใหเด็ ดมาขยี้ที่มื อถาติดดีเลื อกนําไป
ทดลองยอมได ถาเปนผลหรือเปลือกใหลองใชมีดถากดูถายางถูกอากาศแลวเปลี่ยนสี ใหนําไปทดลองย อมไดเชนกัน แกน
และรากสวนใหญจะใหสีตามที่เห็นอยูแลว
3. สารกระตุนในการย อมเสนด ายและผา
พืชแต ละชนิดที่นํามายอมใชเสนใยธรรมชาติ มี การติดสีและคงทนตอการขัดถูหรื อแสงไม เทากัน
ขึ้นอยูกับองคประกอบทางชีวเคมีภายในของพืชและเส นใยที่นํามาใชยอม จึงมีการใชสารประกอบอื่นๆ เพื่ อมาเปนตัว
ชวยในการที่จะใหเส นใยดูดซั บสี ทนทานตอแสงและการขัดถูเพิ่ มขึ้น ซึ่ งใชตัวติดสี (Mordant) คือ ตัวช วยติดสี เปนตัว
จับยึดสี และเปลี่ยนสีใหเขมจาง
สารชวยติดสีในการยอมเสนดายหรือผาที่มี คุณสมบัติเปนกรด จะใชไดดีกับเส นใยที่ไดจากสัตว คือ
ไหม และสารชวยติดสี ที่มี คุณสมบัติเปนดางจะใชไดดี กับเสนใยที่ได จากพืช คือ ฝาย