Page 20 - ;

18 วารสารกรมวิทยาศาสตร์บริการ
สรรสาระ
สุรวุฒิ พวงมาลี นักวิทยาศาสตร์ปฏิบัติการ
จารวี เล็กสุขศรี นักวิทยาศาสตร์
กองวัสดุวิศวกรรม
อุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์กระดาษหัตถกรรม เป็นอุตสาหกรรม
ที่มีทั้งผู้ประกอบการขนาดย่อย วิสาหกิจชุมชน และธุรกิจครั วเรือน
กระดาษหัตถกรรมที่คนทั่วไปนึกถึงแน่นอนว่าคือ “กระดาษสา”
ซึ่งเป็ นผลิตภั ณฑ์หัตถกรรมพื้นบ้านที่ มีการผลิ ตในระดับครัว
เรือนทางภาคเหนื อของประเทศไทยมาเป็นระยะเวลายาวนาน
ปัจจุบันความต้องการใช้กระดาษสาภายในประเทศมีเพียงปีละ
ประมาณ 130 ตัน (กรมส่ งเสริมอุตสาหกรรม, ม.ป.ป.) ส่วนใหญ่
เป็นการส่งออกขยายตลาดไปยังกลุ่มประเทศในแถบยุโรป และ
เอเชีย อย่างประเทศญี่ปุ่น และเกาหลี ซึ่งเป็นการผลิ ตตามความ
ต้องการสั่ งซื้อจากลู กค้าโดยตรง
จากการลงพื้นที่และรับฟังปัญหาจากผู้ประกอบการและ
ชุมชนที่ผลิตสินค้าหัตถกรรมจากกระดาษสาทางภาคเหนือ พบว่า
การผลิตกระดาษสาก�ำลังประสบปัญหาขาดแคลนปอสาที่เป็น
วัตถุดิบหลัก เนื่องจากความต้องการปอสาสูงถึงปีละ 68,000 ตัน
และเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเป็นวัตถุดิบที่น�ำเข้าจากต่างประเทศ
เกือบทั้งหมด และยิ่งไปกว่านั้นปอสาภายในประเทศมาจากการ
ตัดฟั นในป่าธรรมชาติที่ไม่มี การจัดการใดๆ ท�ำให้เกิดปัญหาใน
ด้ านระบบนิเวศและการท�ำลายป่า ทางภาคเหนือยั งประสบ
ปัญหาหมอกควันจากการเผาไร่ข้าวโพดหลั งฤดูการเก็ บเกี่ยว
ซึ่งข้อมู ลจากกรมส่งเสริมการเกษตรปี 2559 พบว่าประเทศไทย
มีพื้นที่ปลูกข้ าวโพดประมาณ 4,517,947 ไร่ และมีปริมาณเศษ
เหลือหลังการเก็บเกี่ ยวประมาณ 2650 กก./ไร่ จึงมีการวิจัย
เพื่อใช้เศษเหลือจากต้นข้าวโพดไปท�ำประโยชน์ด้านอื่นๆ เพื่อ
ลดปัญหาดังกล่าว ประกอบกับเส้นใยข้าวโพดมีคุณสมบัติด้าน
ความยาวใกล้เคียงกับเส้นใยปอสา จึงมีการทดลองใช้ผลิตเป็ น
กระดาษหัตถกรรมทดแทนปอสา แต่ก็ ยังมี อุปสรรคในเรื่ อง
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา และทัศนศาสตร์บางประการ ท�ำให้
ยังไม่สามารถน�ำมาใช้ทดแทนปอสาได้อย่างเป็นรูปธรรม
ดังนั้น กรมวิ ทยาศาสตร์บริการ โดยกลุ่ มวัสดุ ธรรมชาติ
และเส้นใย (วธ.) กองวัสดุวิศวกรรม ในฐานะหน่ วยงานของรัฐ
ที่มี ความเชี่ยวชาญทางด้านเทคโนโลยีเยื่อและกระดาษมีความ
พร้อมทั้งด้านบุ คลากรและเทคโนโลยี เล็งเห็นถึงปั ญหาด้านการ
ขาดแคลนวัตถุดิบของอุตสาหกรรมการผลิ ตกระดาษหัตถกรรม
และเห็นว่า เศษต้ นข้าวโพดมีศั กยภาพเพียงพอที่ จะใช้เป็น
วัตถุ ดิบทางเลื อกใหม่ในการผลิตกระดาษหั ตถกรรมทดแทน
เส้นใยปอสา จึงได้ด�ำเนินการวิจัยและพัฒนากระบวนการผลิต
เยื่อกระดาษจากต้นข้ าวโพด ตั้งแต่กระบวนการต้มเยื่อ ฟอกเยื่อ
ตลอดจนการปรับปรุงคุณสมบัติของเยื่อ เพื่อให้ได้เยื่อกระดาษ
ที่มีคุณภาพดี ขณะเดียวกันยังสามารถขจัดปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม
ด้วยการเลือกใช้ เทคโนโลยีสะอาด ใช้สารเคมี แบบปราศจาก
การพัฒนาเส้นใยข้ าวโพด
ทดแทนปอสาสร้างความมั่นคงด้านวัตถุดิบ
ให้กับชุมชนผู้ผลิตกระดาษหัตถกรรม